Onderwijs in Nederland gaat open

Op Schiphol waren we met ongeveer 25 mensen bij elkaar gekomen. Het was een gemengd gezelschap. Ik mocht het Free Knowledge Institute vertegenwoordigen.

09-07-2009Gisteren mocht ik een bijeenkomst bijwonen van het programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV). NOiV is een door Stichting ICTU uitgevoerd programma in opdracht van de ministeries van Economische Zaken (EZ) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties BZ), met als heldere doelstelling “Overheidsorganisaties helpen hun weg te vinden waar het gaat om open standaarden, en hen meer bewust te maken van de mogelijkheden van open source software”.

Op Schiphol waren we met ongeveer 25 mensen bij elkaar gekomen. Een behoorlijk gemengd gezelschap. Er waren vertegenwoordigers van Kennisnet, SURFnet, SURFFoundation, SLO, maar gelukkig ook vertegenwoordigers uit het onderwijs, zoals de Hogeschool Leiden, Open Universiteit, het Eerste Christelijk Lyceum (uit Haarlem), Avans Hogescholen en TU Delft. Ik mocht het Free Knowledge Institute vertegenwoordigen. Ineke Schop (programmanager van NOiV) heette ons van harte welkom. Ze vertelde dat deze bijeenkomst eigenlijk de 1e bijeenkomst was van NOiV voor en door het onderwijs. Tot nu toe heeft NOiV zich vooral gericht op de centrale overheid (de ministeries) en de gemeenten.

De toon werd meteen goed gezet door Ineke: het was aan ons om met concrete en uitvoerbare acties te komen om in het onderwijs open source en open standaarden beter te integreren. Daarbij werd wel aangetekend dat NOiV over zeer beperkte financiële middelen beschikt. We waren ter voorbereiding op de bijeenkomst al op weg geholpen door een rapport (PDF), waarin helder is beschreven waar er kansen liggen voor open source en open standaarden in het onderwijs. Daarna was het woord aan Frans Nauta, die als speciaal gezant voor het onderwijs voor NOiV werkzaam is (overigens werd aan het einde van bijeenkomst ook nog aangekondigd dat er binnenkort een projectleider voor de onderwijssector wordt aangesteld bij NOiV). Frans leidde de middag met strakke en duidelijke hand, waardoor de bijeenkomst zeer constructief verliep.

Uiteindelijk was er natuurlijk toch weinig tijd. Er is in drie groepjes gediscussieerd over de huidige situatie en mogelijke kansen voor verbeteringen. Hier volgen enkele verbeteracties die benoemd werden:

  • Er werd meerdere malen geconstateerd dat er wat moet gebeuren op het gebied van het bijspijkeren de inhoudelijke kennis van docenten en bestuurders in het onderwijs op dit thema. Hiervoor werd de term “Gideonsbende” bedacht, waarbij het idee is dat er enkele ambassadeurs (docenten) zullen komen, die regionaal regelmatig onderwijs zouden kunnen verzorgen over het onderwijs open source en open standaarden.
  • Daarbij zou een basispakket aan lesmateriaal beschikbaar moeten zijn, dat gebruikt zou kunnen worden door deze ambassadeurs en andere geïnteresseerden.
  • Een ander goed idee was om studenten uit te dagen in een wedstrijd, waarbij dan open source software zou worden gemaakt voor een bepaald probleem. Hier zou dan ook nadrukkelijk samenwerking (in teamverband binnen en buiten de onderwijsinstelling) onderdeel van de wedstrijd moeten zijn. Immers, juist het teamwerk in open communities is ook iets wat in de maatschappij ook steeds meer ingang vindt.
  • Ook de hand in eigen boezem steken en het zelf beter doen. Michael van Wetering gaf hier een voorbeeld van, namelijk dat alle video’s die via Teleblik kunnen worden bekeken worden enkel en alleen in een gesloten formaat (WMV) aangeboden.
  • Er werden ook verstandige dingen gezegd in de zin dat we moeten proberen te voorkomen dat we ééndimensionaal open source tegenover closed source (of Microsoft) zetten. Dit werkt in veel gevallen averechts.

De meeste suggesties kwamen mij redelijk bekend voor. Dat komt zonder twijfel omdat ik al enige maanden betrokken ben bij een initiatief voor Vrije Technologie Onderwijs (VTO). We hebben met enkele partijen (waaronder Mondriaan, ECABO, Stichting Praktijkleren en het Free Knowledge Institute) uit het Nederlandse beroepsonderwijs een plan opgesteld om Vrije Software en Open Standaarden in het beroepsonderwijs (MBO en HBO is onze doelgroep) meer aandacht te geven. Daarbij richten we ons onder andere op Deskundigheidsbevordering (van docenten, ICT managers, bestuurders) en op de ontwikkeling van lesmateriaal (over vrije software en open standaarden). Staatssecretaris Heemskerk van EZ, die verantwoordelijk is voor NOiV, heeft recent reeds zijn enthousiasme uitgesproken over dit idee. Zeer binnenkort zullen we een verder uitgewerkt plan aanbieden aan Heemskerk, en ook aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW). Mocht je meer over dit VTO plan willen weten, hou dan deze website in de gaten.

In de afgelopen maanden ben ik betrokken geraakt bij een interessant
initiatief. We hebben met enkele partijen uit het Nederlandse
beroepsonderwijs een plan opgesteld om Vrije Software en Open
Standaarden in het beroepsonderwijs (zowel MBO als HBO is onze
doelgroep) meer aandacht te geven. Staatssecretaris Heemskerk van EZ
heeft recent zijn enthousiasme uitgesproken over deze insteek.

Bijgaand de basis van het Vrije Technologie Onderwijs (VTO) plan en het
verslag van een 1e bijeenkomst die we in april hebben gehouden met
geïnteresseerden. Ons plan wordt op dit moment in meer detail uitgewerkt
door enkele trekkers, waaronder ondergetekende en Wouter Tebbens van het
Free Knowledge Institute (zie cc). We zullen dit binnen enkele weken
aanbieden aan Heemskerk.

Ik kan me voorstellen dat bij jouw academie behoefte zou kunnen zijn
aan wat wij hopen te gaan doen. Graag hoor ik hoe je hier tegenaan
kijkt en welke mogelijkheden tot ondersteuning jullie zien. Een
intentieverklaring van Saxion voor het project zou bijvoorbeeld een
goede geste zijn in dit stadium van het project. Voor jouw beeld: er
zijn overigens meer hogescholen waar we contact mee hebben en één
daarvan is zeer enthousiast (INholland). Ik ban ten allen tijd bereid
om een nadere toelichting te geven, indien gewenst. Ik ben
bijvoorbeeld morgen bij Saxion in Enschede.

4 Comments

    • Ik geloof dat Wikiwijs wel is genoemd in de discussie, maar het is niet bij mij blijven hangen als een heel belangwekkend thema in deze groep. Kennisnet was aanwezig, en die zijn, zoals je weet, bezig met Wikiwijs.

  1. Goed om te horen dat er nu ook in het onderwijs meer actie wordt ondernomen. Echter zou het misschien ook goed zijn om de maatregelen/voorlichting enz. ook op systeembeheerders te richten. Ik heb het afgelopen jaar enige tijd stage gelopen op een middelbare school hier in Enschede en de docent die mij begeleidde vertelde me ook dat hij soms misschien best meer dingen zou willen alleen het systeembeheer wilde ook niet altijd meewerken. Veiligheid werd dan vaak aangevoerd als argument. Iets dat ik bijvoorbeeld had voorgesteld was het gebruik van de opensource natuurkunde simulator step:

    http://edu.kde.org/step/

    Uit een ander gesprek dat ik ooit voerde met de ICT-coördinator op mijn eigen middelbare school kwam naar voren dat hij ook best bereid was meer opensource software te laten installeren, echter werden zij daarin voor een deel ook beperkt door een ‘wurg’contract met microsoft. Echter is het daar wel beter gelukt dan op de school waar ik eerder over sprak. Toen ik daar geslaagd was las ik in het informatieblad van de school een stukje over opensource software en het gebruik daarvan op de school. Het grootste deel van de aanbevelingen die ik had gedaan bleken nu te zijn uitgevoerd.

Leave a Reply to Wytze KoopalCancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.